روتس بلوئر از تجهیزات مهم در صنایع مختلف از جمله تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب، صنایع غذایی، سیمان، پتروشیمی، فولاد، فلزات، معادن و شیلات است. عملکرد بی‌نقص این دستگاه و خرید روتس بلوئر باکیفیت تاثیر مستقیمی بر بهره‌وری کل سیستم دارد، بنابراین نگهداری اصولی از روتس بلوئر می‌تواند عمر مفید آن را چندین برابر کند و از هزینه‌های تعمیر یا تعویض جلوگیری نماید. در این مقاله به زبان ساده اما فنی توضیح می‌دهیم که چرا نگهداری روتس بلوئر اهمیت دارد، چه کارهایی باید به صورت دوره‌ای انجام شود و چه عواملی باعث کاهش عمر این دستگاه می‌شود.
روتس بلوئر چیست و چگونه کار می‌کند؟
روتس بلوئر (Roots Blower) نوعی بلوئر دمنده جابجایی مثبت (Positive Displacement Blower) است که با استفاده از دو روتور لوب شکل، جریان خالصی از هوا یا گاز را با فشار کم ایجاد می‌کند. این نوع بلوئر که با عنوان بلوئر دمنده شهرت دارد، با دو هدف هوادهی و وکیوم یا ایجاد خلاء نسبی فعالیت می‌کند. همین ویژگی باعث شده تا در صنایعی که نیاز به جریان هوای خالص و افزایش فشار دارند، از جمله تصفیه‌خانه‌ها، شیلات و خطوط انتقال مواد پودری و گرانولی، از روتس بلوئر استفاده شود. روتس بلوئر پدروجیل (اسپانیا) و روتس بلوئر ارزن (آلمان) و Robuschi ایتالیا از برندهای معتبر این محصول هستند.
چرا نگهداری از روتس بلوئر اهمیت دارد؟
بسیاری از خرابی‌های روتس بلوئر، نه به‌دلیل کیفیت ساخت، که به‌علت عدم نگهداری صحیح اتفاق می‌افتد. به‌عنوان مثال، کارکرد با روغنی که خاصیت روانکاری خود را از دست داده است؛ تنظیم نبودن تسمه یا ورود گرد و غبار به داخل سیستم می‌تواند در مدت کوتاهی موجب سایش روتورها و آسیب به بلبرینگ‌ها شود. بلبرینگ‌ها از اصلی‌ترین قطعات شناخته می‌شوند و عنصری کلیدی برای اتصال پره‌ها و روتورها به یک‌دیگرند. با اجرای یک برنامه نگهداری منظم:
- طول عمر مفید دستگاه افزایش می‌یابد.
- از توقف ناگهانی خط تولید جلوگیری می‌شود.
- مصرف انرژی کاهش می‌یابد.
- عملکرد دستگاه در شرایط طراحی‌شده حفظ می‌شود.
روش‌های اصلی نگهداری از روتس بلوئر
در ادامه، مهم‌ترین اقدامات نگهداری روزانه، هفتگی و دوره‌ای را مرور می‌کنیم.
۱. بررسی ماهانه سطح و وضعیت روغن
روغن وظیفه‌ی روانکاری چرخ‌دنده‌ها و بلبرینگ‌ها را برعهده دارد. سطح روغن باید همیشه بین دو علامت روی نشانگر باشد. کاهش سطح روغن یا تغییر رنگ آن (تیره یا شیری شدن) نشانه‌ی کاهش خاصیت روانکاری روغن است و باید بلافاصله تعویض شود.
- در شرایط کاری معمول، تعویض روغن هر ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ساعت کارکرد توصیه می‌شود.
- در زمان تعویض روغن، مخزن را با حلال صنعتی تمیز بشویید تا رسوبات قبلی حذف شود.
- استفاده از ظروف تمیز برای افزودن روغن الزامی است.
۲. تمیز نگه‌داشتن و بازرسی فیلتر هوا
فیلتر هوا مانع ورود گرد و غبار به محفظه سیلندر می‌شود. در محیط‌های صنعتی آلوده مانند سیمان یا آهک، گرفتگی فیلترها می‌تواند در مدت کوتاهی باعث افزایش فشار ورودی و دمای خروجی شود.
- فیلتر را هر هفته بررسی و در صورت آلودگی تمیز یا تعویض کنید.
- همواره از فیلترهای اصلی و باکیفیت استفاده کنید.
۳. کنترل صدا و لرزش دستگاه
بلندتر شدن ناگهانی صدا یا افزایش لرزش در روتس بلوئر، نشانه‌ی وجود اشکال مکانیکی است. عوامل مؤثر بر لرزش شامل اختلال در سیستم روانکاری و خنک کاری، کوپلینگ فرسوده یا خرابی بلبرینگ است. در نگهداری حرفه‌ای، توصیه می‌شود:
- در زمان نصب از پایه مستحکم و لرزش‌گیر استفاده شود.
- به‌صورت دوره‌ای (مثلاً ماهانه) ارتعاشات دستگاه با ابزار مخصوص اندازه‌گیری شود.
- افزایش تدریجی لرزش نشانه‌ی شروع خرابی است و باید سریع بررسی شود.
۴. بررسی تسمه، کوپلینگ و سیستم انتقال نیرو
در مدل‌هایی که انتقال نیرو از طریق تسمه انجام می‌شود، کشش تسمه باید نه خیلی زیاد و نه شل باشد. شل بودن تسمه باعث لغزش و سایش تسمه و پولی‌ها می‌شود و سفت بودن بیش از حد فشار زیادی به تسمه و بلبرینگ‌ها وارد می‌کند. در بلوئرهایی با کوپلینگ مستقیم نیز باید هم‌محوری محور موتور و بلوئر به‌دقت تنظیم شود تا لرزش به حداقل برسد.
۵. کنترل فشار، دما و مسیر هوا
افزایش دمای غیرعادی بدنه یا فشار خروجی بیش از مقدار طراحی‌شده، معمولا به‌دلیل انسداد مسیر خروجی، خرابی فیلتر یا افت عملکرد صدا خفه‌کن (Silencer) است. دمای مجاز بدنه نباید از حدود ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد تجاوز کند. برای پایش دقیق‌تر می‌توان از سنسور دما و فشار استفاده کرد تا در صورت افزایش غیرعادی مقادیر، هشدار داده شود.
۶. تمیز کردن صدا خفه‌کن‌ها و مسیر هوا
با گذشت زمان، گرد و غبار و ذرات روغن در مسیر تخلیه و داخل صدا خفه‌کن جمع می‌شوند. این موضوع باعث افزایش فشار برگشتی و کاهش راندمان می‌شود.
نکات مهم برای افزایش عمر روتس بلوئر
- هرگز دستگاه را در حالی که شیر خروجی بسته است روشن نکنید.
- در مناطق گرم، تهویه مناسب اطراف بلوئر را برقرار کنید.
- از نصب دستگاه روی سطوح ناپایدار یا بدون پایه ضد لرزش بپرهیزید.
- در فواصل مشخص (مثلاً هر ۶ ماه)، از یک تکنسین متخصص برای بازرسی دقیق داخلی دستگاه کمک بگیرید.
جدول دوره‌های سرویس پیشنهادی
| اقدامات ضروری | دوره سرویس |
| تمیز کردن فیلتر هوا، کنترل تسمه‌ها | هفتگی |
| بررسی میزان و نشتی روغن، لرزش و دمای بدنه | ماهانه |
| تعویض روغن کامل، بازدید صدا خفه‌کن ها و مسیر هوا | هر ۶ماه |
| سرویس کامل، تنظیم روتورها و بلبرینگ‌ها | سالانه |
نگهداری روتس بلوئر در فصول مختلف
در فصل‌های گرم، افزایش دمای محیط می‌تواند بر ویسکوزیته روغن و عملکرد خنک‌کاری اثر بگذارد؛ بنابراین استفاده از روغن مناسب و کنترل مداوم دما ضروری است. در فصل سرد نیز پیش از راه‌اندازی، دستگاه را چند دقیقه بدون بار روشن کنید تا روغن به دمای کاری برسد.
اشتباهات رایج در نگهداری روتس بلوئر
- روشن کردن دستگاه در حالی که مسیر خروجی مسدود است.
- استفاده از روغن‌های غیرمجاز یا چندمنظوره خودرو.
- بی‌توجهی به فیلتر هوا و کارکرد دستگاه با فیلتر کثیف.
- نصب بلوئر روی سطح ناپایدار یا بدون پایه لرزش‌گیر.
- کارکرد طولانی در فشار بیش از ظرفیت طراحی‌شده.
توصیه حرفه‌ای برای صنایع بزرگ
در پروژه‌های بزرگ مثل تصفیه‌خانه‌ها یا واحدهای پتروشیمی، پیشنهاد می‌شود قرارداد سرویس دوره‌ای با تأمین‌کننده مجاز بسته شود. این کار اگرچه هزینه اولیه دارد، اما در عمل با کاهش زمان ازکارافتادگی و مصرف انرژی، کاملا به‌صرفه خواهد بود. برندهای معتبر معمولا تکنسین‌های آموزش‌دیده‌ای دارند که می‌توانند خرابی‌های احتمالی را قبل از وقوع شناسایی کنند.
سخن پایانی
روتس بلوئرها دستگاه‌هایی مقاوم و بادوام‌اند، اما تنها در صورتی عمر مفید خود را حفظ می‌کنند که برنامه‌ی نگهداری منظم و اصولی برایشان اجرا شود. اگر عملکردی پایدار، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و جلوگیری از توقف تولید مدنظرتان است، اجرای نکات بالا در نگهداری از روتس بلوئر می‌تواند تفاوت چشمگیری ایجاد کند. در نهایت، انتخاب برند معتبر، اطمینان از خدمات پس از فروش مطمئن، نصب صحیح و نگهداری دوره‌ای، چهار عامل اصلی برای بهره‌برداری مطمئن از این تجهیز حیاتی‌اند. شرکت آب و عمران با ارائه‌ی مشاره پیش از خرید، نظارت بر نصب و راه اندازی و خدمات پس از فروش بلوئر های هوادهی، آماده‌ی همکاری با صنایع مختلف از تصفیه‌خانه‌های آب تا پتروشیمی و سایر صنایع است.
